در روز 13 جمادی الثانی سال 64 ه. ق.، حضرت اُم البنین، مادر حضرت ابوالفضل العباس بن علی (علیه السلام) از دنیا رفت و در قبرستان «بقیع» به خاک سپرده شد .

«فاطمه بنت حزام بن خالد عامری»، ملقب به «اُم البنین»، در حدود سال پنجم هجری در «کوفه» و یا اطراف آن متولد گردید . وی در عصر خود یکی از زنان با فضیلت، پرهیزگار، عابده، با تقوا و در سرودن شعر و گفتن حدیث، سرآمد دیگران بود .

پدران «اُم البنین» در دوران قبل از اسلام، جزء دلیران عرب محسوب می شدند، و مورخان آنان را به دلیری در هنگام نبرد ستوده اند؛ چنانکه «ابوالفرج اصفهانی» در کتاب خود، دلیری و شجاعتِ اجداد «بانو اُم البنین» را متذکر شده است .

افزون براین، آنان علاوه بر شجاعت و قهرمانی، پیشوای قوم خود نیز بودند، چنانکه سلاطین زمان در برابر ایشان، سَرِ تسلیم فرود می آوردند، به همین دلیل «عقیل بن ابی طالب» به حضرت امیرالمؤمنین امام علی (علیه السللم) می گفت : در میان عرب، از پدران اُم البنین، شجاع تر و قهرمان تر یافت نمی شود .

حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) بعد از شهادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) با «بانو اُم البنین» ازدواج کرد، و همچنین گویند «عقیل بن ابی طالب» که آشنا به انساب عرب بود، به حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) پیشنهادِ این ازدواج را داد .

ثمره ی این ازدواج مبارک، چهار پسرِ شجاع و دلاور به نام های حضرت ابوالفضل العباس (علیه السلام) (سال 26 ه. ق.)، عبدالله (سال 36 ه. ق.)، عثمان (سال 38 ه. ق.)، و جعفر (سال 40 ه. ق.) که همگی این دلیرمردان در سال 61 ه. ق. در واقعه ی جانسوز کربلا، در رکاب برادر بزرگوارشان حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) به شهادت رسیدند .

«بانو اُم البنین»، چه در زمان حیات حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و چه بعد از شهادت ایشان، برای شوهرگرانقدرش، همسری صمیمی، فداکار، و با عفت بود . این بانوی فداکار، وقتی کودکان خردسال حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را دید، بلافاصله تصمیم به خدمت و پرستاری آنان گرفت و در این کار، تا حدّ یک مادرِ واقعی پیش رفت و فرزندان حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را بر فرزندان خود مقدم داشت و بخش عمده ی محبت و علاقه ی خود را متوجه آنان کرد، چنانکه گفته اند پس از چندی که در خانه ی مولا امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) بود، به ایشان پیشنهاد داد به جای اسمش «فاطمه»، او را «اُم البنین» صدا بزند، زیرا فرزندان حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) با شنیدن نام «فاطمه» به یادِ مادرِ بزرگوارِ خویش می افتادند و برای ایشان دلتنگی می کردند . به واسطه ی همین صفات نیکو بود که حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) شیفته ی مرام و معرفتش می شد و او را گرامی می داشت .

در هنگام واقعه ی جانسوز کربلا، «بانو اُم البنین» در شهر «مدینه» بود و هنگام سفرِ کاروان حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) به فرزندانش چنین سفارش کرد : چشم و دلِ مولایم امام حسین (علیه السلام) و فرمانبردار او باشید ...

وقتی «بانو اُم البنین»، خبرِ واقعه ی جانسوز کربلا را شنید، فقط سراغِ حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را از کاروانیان می گرفت و می گفت : فرزندانِ من و آنچه در زیرِ آسمان است، فدای حسینم باد !

به گفته ی «علاّمه مامقانی»، این شدّت علاقه، کاشف از علّو مرتبه ی او در ایمان، و قوّت معرفتش به مقامِ امامت است که شهادت چهار جوانِ خود را که در دلاوری نظیر ندارند، در راه دفاع از امام زمانِ خویش سهل می شمارد .

به هرحال، فقدان فرزندانِ دلیرش، او را متأثر و ناراحت کرده بود، چنانکه وقتی حضرت زینب کبری (سلام الله علیها)، سپرِ خونین حضرت ابوالفضل العباس بن علی (علیه السلام) را به عنوان یادگاری به «اُم البنین» نشان داد، وی تا آن را دید، چنان دلش سوخت که نتوانست تحمّل بکند، وبی هوش بر زمین افتاد .

تهیه و تنظیم ... منیژه شهرابی