هفتمین ستاره آسمان امامت و ولایت ، حضرت امام موسی بن جعفر (ع)، در هفتم ماه صفر (یک شنبه) سال 128 ه. ق. در «ابواء» (محلی بین مکّه و مدینه) متولد شد (1) .

پدر بزرگوارش، حضرت امام جعفر صادق (ع) و نام مادر گرامیش «حمیده» است (2) .

میلاد حضرت امام موسی کاظم (ع)، چنان برای حضرت امام جعفر صادق (ع)، شادی بخش بود که آن حضرت به همین مناسبت، سه روز جشن گرفت و مردم «مدینه النبی (ص)» را اِطعام نمود .

نام مبارکش «موسی» و القاب و کُنیه هایش متعدد است، مشهورترین لقب ایشان «صالح»، «امین»، «کاظم» و «صابر» و معروفترین کُنیه اش «ابوالحسن» است، اگر چه حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) و حضرت امام زین العابدین (ع) نیز، کُنیه «ابوالحسن» را داشتند؛ ولی در کُتب اخبار، از امام موسی کاظم (ع)، به عنوان «ابوالحسن اول» و از امام علی بن موسی الرضا (ع)، به عنوان «ابوالحسن ثانی» و از حضرت امام هادی النقی (ع)، به عنوان «ابوالحسن ثالث» یاد می کنند و در بعضی موارد، بخاطر تقیه، از ایشان به عنوان «عبد صالح»، «فقیه» و «عالِم» نیز تعبیر کرده اند (3) . نقش نگین انگشتری اش جمله «حسبی الله» بوده است .

حضرت امام موسی کاظم (ع)، که بر اثر تقدیر الهی، قرار بود پس از پدر بزرگوارش، امامت اُمت را به عهده بگیرد، تحت تربیت فوق العاده حضرت امام جعفر صادق (ع) مراحل رشد و کمال را پشت سر گذاشت و مرحله نوجوانی و جوانی را طی نمود، به گونه ای که تا آخر عمر پُر برکتش، جلال و جمال الهی در صورت و سیرتش مشهود بود .

از حوادث مهم دوران جوانی حضرت امام موسی کاظم (ع)، و در زمان حیات پدربزرگوارش حضرت امام جعفر صادق (ع) رُخ داد، مرگ نا بهنگام برادر بزرگترش، «اسماعیل» بود که از الطاف خفیّه الهیّه محسوب می شد و زمینه ساز تثبیت امامت ایشان گردید . تلاش حضرت امام جعفر صادق (ع) نیز در این راستا و به منظور جلوگیری از انحراف جریان امامت بود . هر چند بعدها نیز «فرقه ای» پیدا شدند و پس از شهادت امام جعفر صادق (ع)، معتقد به امامت «اسماعیل» گشتند و مرگ ایشان را اِنکار نمودند .

سرانجام، پس از شهادت جانسوز حضرت امام جعفر صادق (ع)، حضرت امام موسی کاظم (ع)، در سن 20 سالگی، مسئولیت بزرگ امامت و هدایت اُمّت را در یکی از بحرانی ترین دوران های تاریخی اسلام بر عهده گرفت .

دوران 35 ساله امامت حضرت امام موسی کاظم (ع)، مصادف با اوج قدرت حکومت نابحق «بنی عباس» بود و همزمان با 4 تن از حاکمان عیّاش و خون آشام «عباسی» به نام های «منصور دوانیقی»، «مهدی عباسی»، «هادی عباسی» و «هارون الرشید» بود که حضرت امام موسی کاظم (ع) به فراخور شرایط زمانیِ حسّاس هر یک، وظیفه سنگین امامت و هدایت اُمّت را به بهترین شکل ممکن به سرانجام رسانید، و اگر چه با حوادث سهمگین و خونینی همچون «واقعه فخ» و شهادت مظلومان? گروه بسیاری از «آل علی (ع)» روبرو گردید، ولی لحظه ای از وظیفه خطیر خود کوتاهی ننمود و تلاش مستمر خویش را عمدتاً در محورهای زیر متمرکز ساخت :

1) تبلیغ دین خداوند و گسترش فرهنگ اسلام، تبیین و تشریح معارف و احکام الهی در قالب احادیق بلند و کوتاه و پاسخ به سئوالات شفاهی و کتبی شیعیان و ...

2) پرورش انسان های مستعد و تربیت شاگردان والامقام و شاخص در میدان علم و عمل و حفظ و حراست آنان .

3) مبارزه بی امان با حاکمان جور و ستم و غاصبان خلافت و شکستن صولت شیطانی آنان در میدان های مختلف و تشریح مبانی حق .

4) تربیت یاران مدیر و مدبّر و خودساخته و نفوذ دادن آنان در مراکز حسّاس حکومتی، تار مرز وزارت و استانداری، به منظور خنثی سازی نقشه های مخرّب و دین سوز دشمنان، کمک به مظلومان و محرومان و دفاع از حریم شیعیان .

5) سامان دهی شیعیان با شیوه های مختلف تربیتی، عملی، مناظره های سیاسی و ...

حضرت امام موسی کاظم (ع)، در این مسیر، نهایت تلاش خویش را مبذول داشت و در مواقع لازم، از اَهرم های فوق العاده ای همچون استفاده از معجزه، دعای مستجاب و به کارگیری علم امامت بهره بُرد .

حضرت امام موسی کاظم (ع)، یکی از شخصیت هایی است که به لقب «باب الحوائج» ملقب است (4) .

پی نویس

1-    اعلام الوری، ج2، ص6 / توضیح المقاصد، ص6 / مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص349 / مصباح کفعمی، ج2 ، ص596 / بحارالانوار، ج48، ص9 / جلاءالعیون، ص524 / کافی، ج3، ص507

2-    ریاحین الشریعة، ج3، ص18 / بحارالانوار، ج48، ص1-6 

3-    جلاءالعیون، ص524 / منتخب التواریخ، ص516 / منتهی الآمال، ج2، ص181

4-    حضرت رقیّه سلام الله علیه و حضرت ابوالفضل العباس (ع) نیز به لقب «باب الحوائج» ملقب هستند .

* در نوشتن این متن، از سایت دانشنامه رشد نیز استفاده شده است ... با دخل و تصرّف و ویرایش ... منیژه شهرابی