«یوهان ولفانگ فون گوته»، شاعر، نویسنده، نقاش، و فیلسوف آلمانی، در 28 آگوست (7 شهریور ماه) سال 1749 در «فرانکفورت» (آلمان) به دنیا آمد و در 22 مارس (3 فروردین ماه) سال 1832 از دنیا رفت .

«گوته»، یکی از کلیدهای اصلی ادبیات آلمانی و جنبش «وایمار» کلاسیک و همچنین «رمانتیسیسم» به شمار می رود .

پدرش، «یوهان کاسپار گوته»، همراه با خانواده اش در یک خانه ی بزرگ در «فرانکفورت» زندگی می کرد، که آن زمان قسمتی از امپراطوری «روم» بود . مادرش نیز «کاترینا الیزابت گوته» (تِکستور سابق)، از خانواده های سرشناس فرانکفورتی بود .

«گوته» در کنار پدرش و معلم خصوصی اش، بسیاری از معلومات، از جمله زبان های لاتین، یونانی، فرانسوی، انگلیسی، و عبری را فراگرفت . او بین سال های 1765 تا 1768 در «لایپزیک» به تحصیل حقوق پرداخت و در آنجا به اشعار «کریستین فورشتگوت گلرت» علاقه پیدا کرد . پس از سال 1768، «گوته» به زادگاهش بازگشت و مدّتی نیز در «دارمشتات» بود .

«گوته»، پس از اینکه تعدادی از آثار بزرگش را به پایان رساند، سال 1775 به «وایمار» رفت و در آنجا بین سال 1776 تا 1786 (به مدّت 10 سال)، وزیر جکومت شد و پُست سیاسی گرفت . سپس تا سال 1788 به «ایتالیا» رفت و در آنجا به تحصیل هنر و مجسمه سازی باستانی پرداخت و خود را با کارهای «میکل آنژ» و «رافائل» مشغول کرد .

«گوته»، در سال 1788، به «وایمار» بازگشت و تقریباً باقی عمرش را در آنجا گذرانید، هر چند که زندگیش در آنجا با جنگ های ناپلئونی روبرو شد . «گوته» در «وایمار» به تحصیل زبان های فارسی، عرب و همچنین به یادگیری قرآن کریم پرداخت و شیفته ی اشعار عارفانه ی «حافظ شیرازی» شد .

پس از مرگ «کریستیان» (همسرش)، در سال 1816، «گوته» نیز پس از 6 سال بَر اَثرِ عفونت ریوی در شهر «وایمار» درگذشت و در همانجا به خاک سپرده شد .

گفته می شود آخرین گفته ی «گوته» پیش از مرگش، «نور بیشتر» (Mehr Licht) [به زبان آلمانی] بود .

آثار و تألیفات

مهمترین نوشته های «گوته» به شرح زیر است :

- ورتر

- فاوست [«فاوست»، شخصیتی در یکی از افسانه های قدیمی آلمان است . در این افسانه، «فاوست» روح خود را به شیطان می فروشد .]

- اگمونت

- نغمه های رومی

- دیوان غربی – شرقی (تقدیم به حافظ شیرازی)

- سفرنامه ایتالیا

- تئوری رنگ ها (علوم طبیعی)

معرفی دیوان غربی – شرقی

«دیوان غربی – شرقی»، نوشته ی «گوته» در سال 1819 منتشر شد . این نسخه (کتاب) که گفتارهای گوناگون آن از «حافظ» و «فرهنگ ایرانی» الهام گرفته، از یک سو بازتاباننده باورها و اندیشه های ایرانی، به ویژه «حافظ» است، و از سوی دیگر، بازتاب دهنده نگاه منتقدانه ی «گوته» به آن باورها و اندیشه ها است .

گفته ها و پندارها، اندیشه ها، شخصیت و نام «حافظ» در سراسرِ این دیوان مشاهده می گردد؛ گویی «گوته» برای سرودن بیشتر شعرهای «دیوان غربی – شرقی» از «حافظ» یاری جُسته است . در این دیوان، واژگان فارسی و عربی بسیار یافت می شود که به همان وجه به کار رفته اند، نظیر : «الله»، «بلبل»، «ساقی»، «درویش»، «حوری»، «مشک»، «میرزا»، «مفتی»، «تُرک»، ...

آشنایی «گوته» با «حافظ» و «فرهنگ ایرانی»، را باید گونه ای خوش اختری معنوی – تاریخی برای هر دو فرهنگ مشرق زمین و مغرب زمین تلقی کرد، که خود به آفرینش تعداد بیشماری از آثار ادبی در قرن های 19 و 20 انجامید .

«دیوان غربی – شرقی»، جزء واپسین آفریده های «گوته» به شمار می رود که او آن را در جایی به عنوان «برآیند زندگی خود» معرفی می کند .

«دیوان غربی – شرقی»، گوته برای بار اوّل از سوی «شجاع الدین شفا»، به صورتی آزاد و حتّی با اقتباس ترجمه شد، و برای بار دوّم از سوی «کوروش صفوی» به فارسی ترجمه و توصط انتشارات «هرمس» منتشر شده است . این دیوان، 12 گفتار دارد به نام های : «نواگر نامه (مغنی نامه»، «حافظ نامه»، «مهرنامه»، «اندیشه نامه»، «رنج نامه»، «اندرزنامه»، «تیمورنامه»، «زلیخا نامه»، «ساقی نامه»، «زبانزد نامه»، «پارسی نامه»، و «پردیس نامه» .

تهیه و تنظیم ... منیژه شهرابی