در روستای «کُلین»، در خانه ای مالامال از عشق اهل بیت (علیهما السلام)، کودکی متولد شد که تاریخ حیات او، همزمان با «غیبت صغری» بود . کودک را «محمّد» نام نهادند .

«شیخ ابو جعفر محمّد بن یعقوب بن اسحاق رازی»، ملقب به «شیخ کُلینی»، در سال 258 ه. ق. در روستای «کُلین» از توابع «شهرری» به دنیا آمد .

«شیخ کُلینی»، صاحب کتاب «الکافی»، یکی از کُتُب اربعه، و مشهورترین دانشمند و فقیه و محدّث شیعه در نیمه اوّل قرن چهارم ه. ق. است .

«محمّد»، مراحل ابتدایی علوم اسلامی را نزد پدر و دایی بزرگوارش، «علی بن محمّد بن ابراهیم بن ابان» که از استادان علم حدیث بود، آموخت . پس از آن از «کلین» مهاجرت کرد و به «شهر ری» وارد شد .

«ری» در آن زمان شهری بزرگ بود، و عقاید و مذاهب گوناگونی در کنارِ هم و در آرامش کامل در آنجا به حیات خود ادامه می دادند، امّا این آرامش، دستخوش حرکت های سیاسی شد . «شیخ کُلینی» در این زمان، در کنار گذراندن تحصیلات خود، با عقاید و اندیشه های دیگر مذاهب و فرقه ها آشنا شد . او متوجه آشفتگی روحی جامعه، به دلیل دوری و عدم پیروی از سخنان اهل بیت (علیهما السلام) شد، بنابراین هدف خویش را دریافت و تصمیم به فرا گیری و نوشتن احادیث گرفت . از این رو در محضرِ استادان بزرگی، همچون «ابوالحسن محمّد بن اسدی کوفی» ساکن «ری» به فراگیری حدیث پرداخت و در نوشتن، و بحث و گفتگو پیرامون احادیث از خود شایستگی به سزایی نشان داد .

شاگردان

«شیخ کُلینی» در طول عمرِ با برکتِ خود، شاگردان بسیاری پرورش داده، از جمله :

- ابن ابی رافع صمیری

- احمد بن احمد کاتب کوفی

- احمد بن علی بن سعید کاتب کوفی

- ابوغالب احمد بن زراری

- جعفر بن محمّد بن قولویه قمی

- علی بن محمّد بن موسی دقاق

- محمّد بن ابراهیم نعمانی، معروف به «ابن ابی زینب»

- محمّد بن احمد صفوانی

- محمّد بن احمد سنانی زاهری، مقیم «ری»

- محمّد بن علی ماجیلویه

- محمّد بن محمّد بن عصام کُلینی

- هارون ابن موسی

آثار و تألیفات

«شیخ طوسی» و «نجاشی» (دانشمند رجالی)، کُتب زیر را از تألیفات «شیخ کُلینی» دانسته اند :

- کتاب «الرجال»

- کتاب «الردّ علی القرامطه»

- کتاب «رسائل الائمه علیهم السلام»

- کتاب «تعبیر الرؤیاء»

- مجموعه شعر (مشتمل بر قصایدی که شعرا در مناقب و فضایل اهل بیت (علیهما السلام) سروده اند

- کتاب «الکافی»

غروب خورشید

«شیخ کُلینی» در سال 328 ه. ق. (319 خورشید) که مصادف با مبدأ غیبت کبری حضرت مهدی (عجلّ الله تعالی فرجه الشریف) بود، در سن 70 سالگی در «بغداد» درگذشت . «ابو قیراط محمّد بن جعفر حسنی»، یکی از بزرگان بغداد بر پیکرش نماز خواند . آرامگاه او در «باب الکوفه» در «بغداد»، در ناحیه ی شرقی رود «دجله»، کنار پُلِ قدیم بغداد و زیارتگاه مسلمانان است .

تهیه و تنظیم ... منیژه شهرابی