در روز آخر ماه جمادی الثانی سال 71 ه. ق.، «ابراهیم بن مالک اَشتر نخعی» به شهادت رسید (1) .

«ابراهیم»، فرزند بَرومند «مالک اَشتر نخعی»، که «مختار ثقفی» را در قیام و اقدام به خونخواهیِ حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام)، همراهی کرد .

«ابراهیم»، هنگام شرکت در جنگ «صفیّن»، نوجوان بوده و بین سال های 15 تا 21 ه. ق. به دنیا آمده است . او از قبیله «نخع» (تیره ای از قبیله مذحج یمن) است که بعد از حکومت حضرت امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) در شهر «کوفه» ساکن شدند .

«مختار ثقفی»، به «ابراهیم» پیشنهاد همکاری در قیام خود داد و هدف خود را خونخواهی حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) دانست، «ابراهیم»، پیشنهاد را پذیرفت و در شهر «کوفه» قیام آغاز شد . آنها، «کوفه» را که در دست «ابن مطیع»، فرمانروای «عبدالله بن زبیر» (حاکم حجاز) بود را در دست گرفتند .

«ابراهیم» در عاشورای 67 ه. ق.، در جنگی با «بنی امیه»، شهر «موصل» را به دست خود تسخیر کرد و حاکم آنجا شد . او در این جنگ، «حصین بن نمیر»، «شرحبیل بن ذی الکلاع»، «ابن حوشب»، «غالب الباهلی ابی الاشرس»، و از همه مهم تر، «ابن زیاد» (که در آن زمان، احتمالاً فرمانروای «اموی» در «موصل» بود)، از جانیان و عاملان حادثه ی جانسوز کربلا را با دست خود به هلاکت رساند .

سپس با همراهی «مختار ثقفی»، دیگر قاتلان را به مجازات رساندند . بیشترِ افراد «ابراهیم» و «مختار»، ایرانی بودند که در عرب به «حمراء» (سرخ گونه) شهرت داشتند، لذا به ارتش «ابراهیم» و «مختار»، «ارتش سرخ» می گفتند . یاران «ابراهیم» که به جنگ «ابن زیاد» شتافته بودند، اکثراً از ایرانیانی بودند که با گُرزهای چوبین می جنگیدند، لذا به «خشبیّه» شهرت یافتند .

پایان کارِ «ابراهیم بن مالک اشتر»

«عبدالملک» (حاکم اُموی)، فرماندهان و فرمانداران «مصعب» را تطمیع کرد و لشکری به فرماندهی برادرش، «محمّد بن مروان»، به جنگ «ابراهیم ابن مالک اَشتر» فرستاد که در نزدیک شهر «بغداد» با هم روبه رو شدند . در لحظات حسّاسِ جنگ، یکی از فرماندهان منسوب «مصعب» فرار کرد و عدّه زیادی را هم فراری داد، بدین ترتیب، «ابراهیم» در محاصره افتاد، ناگهان با نیزه ها به طرفِ او هجوم بُردند و او را که به شدّت مقاومت می کرد، به قتل رساندند .

مرقد «ابراهیم»، بین جاده ی قدیمی به «بغداد» است، این قبر تا «سامّرا»، 8 فرسخ و تا «دجله»، 4 فرسخ فاصله دارد و مرقدِ او، همان محلِّ کُشته شدن اوست که به قبر «شیخ ابراهی» شهرت دارد و در جای بلندی قرار دارد و گنبد این بقعه، با گچ، سفید شده است .

بَر روی سنگی که بالای دَرب این مرقد است، نوشته شده : «هذا قبر مرحوم السیّد ابراهیم بن مالک الاجدر النخعی، علمدار رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلم» .

البته به اشتباه به جای «اَشتر»، «اَجدر» نوشته اند، [امکان دارد، منظور از «اجدر»، همان «اژدر» باشد . شهرابی]؛ و از کلمه ی «علمدار» معلوم می شود که ساخت این بقعه و نگارش این عبارت، کارِ ایرانیانِ محبان آل امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) است .

پی نویس

1-مراقد المعارف، ج 1، ص 37

تهیه و تنظیم ... منیژه شهرابی