حضرت امام محمّد بن علی، باقر العلوم (علیه السلام)، پنجمین امام شیعیان، در روز جمعه، اوّل ماه رجب سال 57 ه. ق. در «مدینه النّبی (ص)» متولد شد (1)

نام مبارکِ آن حضرت، «محمّد»، کنیه ی ایشان، «ابوجعفر»، و القاب آن حضرت، «باقرالعلوم»، «الشاکر الله»، «هادی»، «امین»، و «شبیه» است، و لقب اخیر به خاطرِ شباهت آن حضرت به حضرت محمّد رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلم) است (2) .

پدرِ بزرگوارش، حضرت امام زین العابدین علی بن الحسین (علیه السلام)، و مادر گرامی آن حضرت، «اُم عبدالله»، «فاطمه»، دختر حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) است (3) . حضرت امام محمّد باقر (علیه السلام)، اوّلین «علوی» است که از پدر و مادر، نَسَبِ شریفش به حضرت محمّد رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلم) و حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) می رسد .

حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) درباره ی «اُم عبدالله»، می فرماید : از زن های با ایمان، پرهیزگار، و نیکوکار بود (4) . و در روایت دیگر، حضرت امام جعفر صادق (علیه السلام) می فرماید : در میان فرزندان امام حسن (علیه السلام)، مثلِ او نبود .

در عظمت و شرافتِ این بانو، همین بس که با حضرت سیّدالساجدین علی بن الحسین (علیهم السلام) و حضرت امام محمّد باقر (علیهم السلام) [که کودکی 4 ساله بود]، در واقعه ی جانسوز کربلا حضور داشت و همراهِ آن بزرگواران و حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) و دیگر اهل بیت (علیهما السلام) به اسارت رفت و وقایع «کوفه» و «شام» را از نزدیک شاهد بود .

حضرت امام محمّد باقر (علیه السلام)، دارای خصالِ ستوده و مؤدب به آداب اسلامی بود، و هنگام راه رفتن، در کمال وقار و شکوه حرکت می نمود . با همه ی اصحاب مصافحه می کرد و دیگران را نیز بدین کار تشویق می فرمود، و در ضمن سخنانش می فرمود : مصافحه کردن، کدورت های درونی را از بین می بَرَد و گناهانِ دو طرف، همچون برگِ درختان در فصل خزان، می ریزد .

حضرت امام محمّد باقر (علیه السلام)، در صدقات، و بخشش، و آداب اسلامی، مانند : دستگیری از نیازمندان، و تشییع جنازه ی مؤمنین، و عیادت از بیماران، و رعایت آداب و سنن دینی، کمال مواظبت و مراقبت را داشت . هدفِ ایشان، احیاء سنت های جدّ بزرگوارش، حضرت محمّد رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلم)، و تعلیم مکارم اخلاقی به مردم بود .

حضرت امام محمّد باقر (علیه السلام) در روزهای گرم برای رسیدگی به مزارع و نخلستان ها بیرون می رفت، و با کارگران و کشاورزان بیل می زد و زمین را برای کِشت آماده می ساخت، آنچه از محصولِ کشاورزی، که با عرقِ جبین و کد یمین، به دست می آورد، در راه خدا اِنفاق می نمود، و در مسجد النبّی (ص)، برای ادای نماز جماعت حاضر می شد، و سپس به آموزش و پرورش مردم می پرداخت و شاگردان خاصّی نیز تربیت نمود .

پی نویس

1- مصباح کفعمی، ج 2، ص 559 / زاد المعاد، ص 20 / مصباح المتهجد شیخ طوسی، ص 737 / فیض العلام، ص 294 / مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 227 / اعلام الوری، ج 1، ص 498 / مسار الشیعه، ص 33 / قلائد النحور، ج رجب، ص 4 / بحارالانوار، ج 46، ص 212

2- مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص 227

3- مصباح کفعمی، ج 2، ص 599 / زاد المعاد، ص 20 / مصباح المتهجد شیخ طوسی، ص 737 / فیض العلام، ص 294 / مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 227

4- تواریخ النّبی و الآل علیهم السلام تستری، ص 47

تهیه و تنظیم ... منیژه شهرابی