شنوندگان عزیز... توجه بفرمایید ... خرمشهر آزاد شد ...

خرمشهر را خدا آزاد کرد ...

ممد نبودی ببینی شهر آزاد گشته ...

اوج و حضیض هر پدیده ای، نقاط عطف آن به شمار می رود، محاصره شهر «خرمشهر» توسط «صدام» و آزادسازی آن، یکی از نقاط عطف بزرگ تاریخ هشت سال دفاع مقدّس ایران به شمار می رود، نقطه ی عطفی که خاطرات تلخ و شیرین آن، هیچوقت از یاد ملّت ایران نخواهد رفت .

«خُرَّمشَهر» (مُحَمَّره)، یکی از شهرهای جنوبی استان «خوزستان» و مرکز شهرستان «خرمشهر» است، این شهر در محلّ تلاقی رودخانه های «اروند رود» و «کارون»، و در ناحیه ای باتلاقی و پَست در دلتای رودخانه ی «اروند رود» قرار دارد و 23 کیلومتر مربع مساحت دارد .

«خرمشهر» به جهت واقع شدن در مجاورت «خلیجِ همیشه فارس» و کشور «عراق»، از اهمیت استراتژیک اقتصادی، تجاری، و سیاسی ویژه ای برخوردار است . این شهر، در انتهایی ترین نقطه ی استان «خوزستان» قرار گرفته و اسکله های آن در کرانه های رودخانه ی «اروند رود» جای گرفته است .

نخستین اسکله ی «خرمشهر» در سال 1308 خورشیدی، و در جریان پهلو گرفتن یک فروند اقیانوس پیما به بهره برداری رسید . با ساخا 6 اسکله ی بزرگ دیگر در کرانه های «اروند رود»، این بندر در جریان جنگ جهانی دوّم، به پیروزی متفقین کمکِ بسیار بزرگی نمود .

«خرمشهر» در زمان حکومت «شیخ خزعل»، «مُحَمَّره» خوانده می شد که به معنای «شهر سرخ« است، و به دلیل این که در بیشتر روزهای سال در اثرِ جزر و مد دریا، قسمت عظیمی از سواحل شهر به رنگ سرخ می گرایید، این شهر به این نام، مشهور گشته بود .

«خرمشهر»، را در زمان هشت سال دفاع مقدّس، با عنوان «خونین شهر» نیز یاد می کردند .

آزاد سازی «خرمشهر»

در روز سوّم خرداد سال 1361 خورشیدی، پس از 578 روز اِشغال، مهمترین هدف اجرای عملیا «بیت المقدّس»، در طول جنگ تحمیلی، توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران، به فرماندهی «علی صیّاد شیرازی» و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به فرماندهی «محسن رضایی» بود .

در جریان این عملیات، شش هزار نفر به شهادت رسیدند و بیست و چهار هزار نفر مجروح شدند .

حضرت امام خمینی (ره)، در 3 خرداد سال 1361 به مناسبت آزادی «خرمشهر»، پیامی خطاب به ملّت ایران صادر کرد که شروع آن بدین صورت است :

«با تشکر از تلگرافاتی که در فتح خرمشهر به اینجانب شده است، سپاس بی حدّ بَر خداوند قادر که کشوراسلامی و رزمندگان متعهد و فداکارِ آن را مورد عنایت و حمایت خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیبِ ما فرمود ...»

«شورای عالی انقلاب فرهنگی»، روز سوّم خرداد را در تقویم رسمی ایران، به عنوان روز مقاومت، ایثار و پیروزی نامگذاری کرده است .

نبرد در «خرمشهر»

در پیِ آغازِ عملیات «بیت المقدّس» در نیمه شب دهم اردیبهشت سال 1361 خورشیدی، چند هدف عمده ی استراتژیک و تاکتیکی از جانب نیروهای ایرانی دنبال می شد، این اهداف عبارتند از :

- بیرون راندن نیروهای متجاوز به پُشتِ مرزهای بین المللی

- نشان دادن برتری قدرت سیاسی – نظامی و اجتماعی جمهوری اسلامی ایران به عراق و حامیانِ او در منطقه

- انهدام نیروهای متجاوز در منطقه ی بین غربِ کارون تا خط مرزی

- آزاد سازی خرمشهر از اشغال متجاوزین

در این عملیات، علوه بَر پایان بخشیدن به 19 ماه اِشغال بخشی از حسّاس ترین مناطق «خوزستان» و آزاد سازی «خرمشهر»، ضربه ای سنگین به توان رزمی و روحیه ی نیروهای عراقی وارد آمد .

پس از فتح «خرمشهر»

جنگ هشت ساله ی ایران و عراق، به طور کلّی به دو مقطع، تقسیم می شود، مقطع اوّل، مربوط به آغازِ جنگ تا آزادی سازی «خرمشهر» است که استراتژیِ نظامی ایران، و با هدف بیرون راندن عراق از خاکِ کشور بود؛ و در مقطع بعدی، مربوط به پس از آزاد سازی «خرمشهر» است که استراتژی ایران «دوگانه» بود .

آنطور که «محسن رضایی» نقل می کند؛ استراتژی پی از آزاد سازی «خرمشهر»، استراتژی سیاسی شد و شامل انجام یک عملیات نظامی برای تحقق صلح، و با استفاده از عملیات نظامی برای آنکه بتوان از طریق دیپلماسی، جنگ را تمام کرد .

به عبارت دیگر، تصمیم برآن بود تا عملیات نظامی به عنوان ابزاری در خدمت دیپلماسی قرار گیرد . این استراتژی، سیاسی بود، ولی هدف، عملیات و جنگ نبود، بلکه هدف حمایت از سیاست خارجی بود .

تهیه و تنظیم ... منیژه شهرابی